زحافات بحرهای ذکر شده در کتاب عروض و قافیه پیش دانشگاهی از میرزازاده

زحافات بحرهای  ذکر شده در کتاب عروض و قافیه پیش دانشگاهی   از میرزازاده

ردیف  زحاف معنای لغوی  نام رکن به       
دست آمده        حروف حذف شده رکنی که در آن زحاف
صورت می گیرد رکن به دست آمده رکن جایگزین شده
1 خَبن در هم پیچیدن مخبون حذف 2 فاعلاتن و  مستفعلن فعلاتن و مُتَفعِلن فعلاتن و مفاعلن
2 طَیّ درنوردیدن مَطوی حذف   4 مستفعلن و مفعولاتُ مستعلن و مفعلاتُ مفتعلن و فاعلاتُ
3 قَبض گرفتن مقبوض حذف   5 مفاعیلن و فعولن مفاعلن و فعولَ مفاعلن و فعولَ
4 کَفّ باز داشتن مکفوف حذف   7 مفاعیلن وفاعلاتن مفاعیلُ و فاعلاتُ مفاعیلُ و فاعلاتُ
5 کَشف برهنه کردن اندام مکشوف حذف   7 مفعولاتُ مفعولا مفعولن
6 خَرب ویران کردن اَخرَب حذف   1 و 7 مفاعیلن فاعیلُ مفعولُ
7 حَذف انداختن محذوف حذف   هجای آخر مفاعیلن و فاعلاتن و فعولن مفاعی وفاعلا وفعو فعولن و فاعلن و فَعَل
8 شَکل دست و پای شتر را بستن مشکول حذف   2 و 7 فاعلاتن فعلاتُ فعلاتُ
9 جَبّ خُصی کردن مجبوب حذف   4 و 5 و 6 و 7 مفاعیلن مفا فَعَل
10 جَحف پاک ببردن مجحوف حذف    1 و2 و 3 و4 و5 فاعلاتن تن فَع
11 قَصر کوتاه کردن مقصور حذف آخر و تسکین ماقبل آخر مفاعیلن وفاعلاتن و فعولن مفاعیل و فاعلات و فعول مفاعیل و فاعلان وفعول
12 قَطع جدا کردن مقطوع حذف آخر و تسکین ماقبل آخر مستفعلن مستفعل مفعولن
13 نَحر گلو بریدن منحور حذف   1 و 2 و 3 و4 و7 مفعولاتَ لا فع
14 خَرم بینی بریدن اَخرَم حذف   1 مفاعیلن فاعیلن مفعولن
نام بحر معنای لغوی ار کان تشکیل دهنده تقطیع توضیحات نمونه ی کاربرد در فارسی
1 هَزَج آواز با ترنّم
مَفاعیلُن U ــ ــ ــ به شکل سالم و مزاحف کاربرد دارد
2 رَمَل
نوعی حرکت شتر فاعِلاتُن ــ  Uــ ــ به شکل سالم و مزاحف کاربرد دارد
3 رَجَز
اضطراب مُستَفعِِلُن ــ ــ   Uــ به شکل سالم و مزاحف کاربرد دارد
4 مُتقارب به یک دیگر نزدیک شده فَعولُن U ــ ــ به شکل سالم و مزاحف کاربرد دارد
5 سَریع زود مستفعلن  مستفعلن مَفعولاتُ ــ ــ  Uــ /  ــ ــ  Uــ / ــ ــ ــ U در فارسی به شکل مزاحف به کار
می رود مفتعلن مفتعلن فاعلن
6 مُنسَرِح آسان مستفعلن مفعولاتُ مستفعلن مفعولاتُ ــ ــ  Uــ / ــ ــ ــ U / ــ ــ  Uــ /  ــ ــ ــ U در فارسی به شکل مزاحف به کار
می رود مفتعلن فاعلاتُ مفتعلن فع
7 مُجتَث از بیخ کنده شده مستفعلن فاعلاتن مستفعلن فاعلاتن ــ ــ  Uــ /  ــ  Uــ ــ /  ــ ــ  Uــ / ــ  Uــ ــ در فارسی به شکل مزاحف به کار
می رود مفاعلن فعلاتن مفاعلن فَعَلُن
8 خَفیف سبُک فاعلاتن مستفعلن فاعلاتن ــ  Uــ ــ / ــ ــ  Uــ /  ــ  Uــ ــ در فارسی به شکل مزاحف به کار
می رود فعلاتن مفاعلن فَعَلُن
9 مُضارع مشابه مفاعیلن فاعلاتن U ــ ــ ــ / ــ  Uــ ــ در فارسی به شکل مزاحف به کار
می رود مفعولُ فاعلاتن مفعولُ فاعلاتن